Á liðnum árum hef ég einatt fundið að íslenskum stjórntökum á málefnum sem skipta okkur öll miklu máli. Þá hef ég oft beint skeytum að Sjálfstæðisflokknum sem ég hef stutt vegna þess ég hef talið að hann væri líklegastur til endurbóta. Hann hefur nú lengi verið í samvinnu við þann stjórnmálaflokk sem ég hef talið mesta afturhaldið í stjórnmálunum hérlendis. Og nú stendur til að endurnýja bræðralagið, þó að ákjósanlegt tækifæri hafi gefist til að slíta því. Lítum á nokkur atriði sem koma upp í hugann.

Íslendingar ættu að geta verið sammála um að vistvænar orkuauðlindir okkar í fallvötnum og jarðvarma hljóta að teljast með allramestu auðlindum sem þjóðin á. Sérstaklega á þetta við í heimi sem sveltur af orkuskorti. Við ættum því að virkja þessar auðlindir baki brotnu og gera ráðstafanir til að koma orkunni til annarra þjóða eða leyfa erlendum mönnum að nýta hana hér á landi. En það gerist ekki. Og ástæðan er sú að svonefndir áhugamenn um óspillta náttúru hindra það. Þeir tilheyra flestir afturhaldinu sem Sjálfstæðisflokkurinn vinnur með og lætur stjórna ser á margan hátt. Þetta gerist þó að ekki sjáist að virkjanir valdi neinum náttúruspjöllum.

Við erum, eins og aðrar þjóðir kringum okkur, búin að koma okkur í alvarleg vandræði vegna innflutnings fólks, sem er að flýja bágborið ástand heima fyrir. Engin leið virðist vera til að koma böndum á þessa vá í nafni lands og þjóðar. Þar hefði helst átt að vera unnt að treysta á Sjálfstæðisflokksins. En hann bregst.

Það er greinilegt velferðarmál fyrir þjóðina að hindra frekari skattaáþján í landinu. Það gerist ekki. Þvert á móti eykst hún. Og Sjálfstæðisflokkurinn tekur þátt vexti hennar og viðgangi.

Það er stundum ógnvænlegt að sjá hvernig handhafar þriðja valdþáttarins, dómstólarnir haga sér. Þeir telja sig hafa vald til að setja lög í samkeppni við löggjafann, Alþingi. Og gera það óspart. Verst er þegar þeir láta sig hafa það að beita menn refsiviðurlögum þó að þeir hafi ekkert brotið af sér. Þá láta þeir sig hafa það að breyta skilyrðum laga til refsinga með því að breyta lögum um leið og dómar eru upp kveðnir. Þessi háttsemi dómstólanna er stundum verri en brotin sem sakborningar eru ákærðir fyrir. Og Sjálfstæðisflokknum virðist standa á sama um þetta.

Dómarar fá sjálfir að ráða því að þeir sitja óþarflega margir, a.m.k. við æðsta dómstólinn, Hæstarétt. Það er til þess að þeir geti aflað sér aukatekna í öðrum störfum og skroppið í orlofsferðir til útlanda, þegar þeim þóknast. Svo eru þeir búnir að ná undir sig valdinu til að skipa vini sína og kunningja í dómarahópinn þegar staða losnar. Þetta eru handhafar þess þáttar ríkisvaldsins, sem næst gengur borgurunum. Undir þá heyrir m.a. að dæma menn til refsingar, svipta þá forræði yfir börnum sínum og leggja fjárhag þeirra í rúst svo dæmi séu tekin. En öllum virðist vera sama svo lengi sem þeir sjálfir lenda ekki í klóm þessara valdsmanna, sem eru ábyrgðarlausir af misgjörðum sínum. Þeir sitja áfram í stöðum sínum svo lengi sem þeir eru ekki taldir hafa keypt sér meira áfengi en sæmilegt er talið, þó að þeir hafi þá engar lagareglur brotið.

Og Sjálfstæðisflokkurinn lætur eins og honum komi þessar misgjörðir ekki við, þó að á það sé ítrekað bent með eftirminnilegum hætti.

Um víða veröldina sjáum við að þjóðum vegnar best, þar sem ríkisafskipti af atvinnulífinu eru minnst. Þar bera þeir sem minnstar hafa tekjurnar miklu meira úr bítum heldur en hliðstæðum hópum í ríkjum sem beita borgarana valdskotnum ákvörðunum valdhafanna sem oftast eru af einhverri tegund sósíalista og þykjast helst hugsa um hag þeirra sem minnst hafa. Þeir eru samt leiddir til slátrunar ef þeir andæfa stjórntökum valdsmanna. Og Sjálfstæðisflokkurinn tekur þátt í því hér á landi að beita borgara valdbrögðum af sósíalískum toga, þó að aftökum sé ekki beitt.

Ég gæti talið upp mörg fleiri dæmi um skaðvænlega stjórnarhætti valdhafa í okkar landi. Þetta stafar oftast af því að sá flokkur, sem við héldum að treysta mætti, bregst vonum okkar. Hann situr árum saman við völd í skjóli vinstrisinna sem vilja beita menn ofríki í þágu sósíalismans. Það er eins og Sjálfstæðisflokkurinn óttist nú ekkert frekar en að ganga til kosninga. Þá virðist valdasetan skipta meira máli en velferð landsmanna.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögmaður

Í október á síðasta ári skrifaði ég stutta grein á vef skrifstofu minnar og á fasbók um „Ranglátan skatt“. Í henni var fjallað um erfðafjárskatt og færð rök fyrir því að með honum væru sömu tekjurnar skattlagðar tvisvar; annars vegar þegar tekna væri aflað og hins vegar aftur þegar þær gengju til erfingja. Var m.a. nefnt að Svíar og Norðmenn hefðu afnumið þennan rangláta skatt og látin í ljós sú von að Sjálfstæðisflokkurinn flytti lagafrumvarp um afnám hans. Sá flokkur færi með fjármálaráðuneytið og stæði það ekki öðrum flokki nær að beita sér fyrir þessu réttlætismáli, sem hlyti að styðjast við stefnu hans um lækkun skatta í landinu. Fleiri en ég hafa birt sjónarmið sín í þessa veru.

Ekkert verður vart við viðbrögð við þessum tilmælum. Ekkert heyrist um málið frá þessum „hugsjónaflokki“. Er það virkilega svo að þessi flokkur meini ekkert með því sem hann segir og haldi bara áfram skattlagningu sem er beinlínis ósiðleg að mínu áliti og fjölmargra annarra stuðningsmanna hans. Það er ekki skrítið að fylgi kjósenda hans skuli nú fara hratt minnkandi. Það hlýtur að gerast þegar stjórnmálaflokkur stendur ekki við stefnumál sín, þótt hann sé kominn í aðstöðu til þess. Aflað er fjár í því skyni að geta eytt meira fé til atkvæðakaupa. Ætli það sé hugsanlegt að áhrifin séu öndverð þessu markmiði?

Jón Steinar Gunnlaugsson lögmaður

Það er alveg forkastanleg framkoma Knattspyrnusambands Íslands við þá knattspyrnumenn sem hafa verið hafðir fyrir sökum um kynferðisbrot en þeir andmæla og ekki hafa verið sönnuð. Sambandið setur þá sem svona stendur á um í bann við að taka þátt í kappleikjum á vegum þess.

Hvaðan kemur þessu sambandi heimild til að sakfella þá sem svona stendur á um? Þessi framkvæmd er auðvitað mjög íþyngjandi fyrir þá knattspyrnumenn sem hlut eiga að máli bæði gagnvart almenningi og stundum jafnvel í starfi sem atvinnumenn í knattspyrnu. Er ekki unnt að bíða með að beita þá viðurlögum þar til rétt yfirvöld í landinu hafa leyst úr máli þeirra á þann veg að sökin teljist sönnuð? Kannski búið sé að fá andstæðingum íslenska landsliðsins vopn í hendur til að hindra þessa pilta í þátttöku í kappleikjum gegn þeim?

Ég segi bara við fyrirsvarsmenn KSÍ: Hættið þessari ósanngjörnu valdbeitingu. Þið farið ekki með guðlegt vald sem heimilar ykkur svona framferði. Munið að reglan um sakleysi þar til sekt er sönnuð gildir ekki bara við meðferð mála fyrir dómi. Þetta er líka regla af siðferðilegum toga sem gildir í samskiptum borgaranna yfirleitt.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögmaður

Tengdafaðir minn Páll Bergþórsson er látinn. Ég kynntist dóttur hans Kristínu á árinu 1972, þegar hún var 19 ára og ég 24. Við höfum verið saman síðan. Og ég því verið þátttakandi í fjölskyldulífi þessa mæta manns í rúma hálfa öld.

Á netsíðu Vísis voru núna eftir andlátið rifjaðir upp ýmsir þættir í starfs- og æviferli Páls. Þar er m.a. sagt að hann hafi verið staðfastur sósíalisti og tekið á yngri árum þátt í ýmsum trúnaðarstörfum á vettvangi sósíalista.

Sá sem ekki þekkir til gæti þess vegna að spurt hvort ekki hafi verið stirt á milli okkar tengdafeðganna af þessum sökum, þar sem ég hef löngum lýst viðhorfum sem stangast á við þau sem hér að framan er lýst.

Því er til að svara að þvert á móti voru samskipti okkar alla tíð vinsamleg og á jákvæðum nótum. Þau einkenndust af gagnkvæmri virðingu og kurteisi, enda var Páll hreinasti heiðursmaður og einstaklega ljúfur í allri framkomu. Raunar fannst mér oftast að við værum jafnvel meira sammála en ósammála, t.d. um réttindi borgaranna til orðs og æðis.

Páll var kvæntur mikilli sómakonu, Huldu Baldursdóttur, sem er öllum sem kynntust henni afar minnisstæð. Hún andaðist á árinu 2013. Við bárum öll mikla virðingu fyrir henni og þótti afar vænt um hana. Ég tel að hún hafi haft mikil og varanleg áhrif á eiginmanninn, sem og þrjú börn þeirra.

Samskipti Páls við og börnin okkar Kristínar einkenndist líka af vináttu og ást. Þau voru enda mjög hænd að honum og þótti vænt um hann, eins og best kom fram nú á síðustu stundum lífs hans.

Páll Bergþórsson var í öllum skilningi stór maður sem lét ekki þvarg daganna villa sig af leið. Eftirmælin hans nú sýna þetta betur en nokkuð annað.

Jón Steinar Gunnlaugsson

Hinn 17. mars s.l. var birtur á Eyjunni pistill eftir þann mæta sagnfræðing Björn Jón Bragason sem hann nefnir „Misbeiting valds þarf að hafa afleiðingar“. Þar nefnir hann til sögunnar merka bók sem hann skrifaði um framferði Seðlabankans gegn útgerðarfyrirtækinu Samherja hf., þar sem bankinn fór um nokkurra ára skeið með offorsi gegn fyrirtækinu og olli því miklu fjárhagslegu tjóni. Enginn fótur var fyrir þessari aðför bankans gegn fyrirtækinu sem hefur ekki einu sinni verið beðið afsökunar á þessari framgöngu, hvað þá boðið skaða- og miskabætur, eins og Björn nefnir að þekkist í nágrannalöndunum þegar svona stendur á. Í Noregi voru t.d. fyrirsvarsmenn þolandans Transocean sýknaðir af refsikröfum efnahagsstofnunarinnar Ökokrim, sem síðan þurfti að biðja fyrirtækið og forsvarsmenn þess afsökunar á framferði sínu og greiða háar bætur til þolandans og fyrirsvarsmanna hans.

Yfirbót af þessu tagi þekkist ekki hér á landi. Hér virðist svona löglaus aðför að fyrirtækjum og fyrirsvarsmönnum þeirra ekki hafa neinar afleiðingar, þó að vera megi unnt fyrir þolendurna að höfða mál á hendur árásarmönnum með kröfum um bætur. Slík málsókn yrði hins vegar erfið hér á landi, þar sem lagalegt siðferði er miklu bágbornara en í nágrannalöndunum. Þeir aðilar sem misfara með valdheimildir sínar ættu líka að þurfa að sæta refsiábyrgð, sbr. t.d. ákvæði í XIV. kafla almennra hegningarlaga.

Í grein sinni vísar Björn Jón m.a. til kenninga þekktra erlendra heimspekinga um réttarríkið þar sem rökstutt er að til hugtaksins réttarríkis heyri að þeir, sem hafi umboð ríkisvaldsins til að framfylgja og beita lögunum, skuli bera ábyrgð á eigin starfi í samræmi við lög.

Grein Björns Jóns gefur tilefni til þess að nefna til sögunnar viðtalsþætti sem hann gerði haustið 2021 um langvarandi misnotkun opinbers valds hér á landi. Lýsti ég þar í sex viðtalsþáttum margháttaðri misnotkun opinbers valds sem ég hef um áratuga skeið upplifað í starfi mínu sem lögmaður og gagnrýnt með rökstuðningi í bókum mínum. Heiti á þessum þáttum er „Það skiptir máli“ og má finna þá t.d. á hlaðvarpi Morgunblaðsins og Spotify (Það skiptir máli). Þeim sem hafa áhuga er bent á þessa þætti. Þar er unnt að fræðast um misbeitingu ríkisvalds hér á landi gegnum árin, sem yfirvöld hafa sjaldnast borið nokkra ábyrgð á, hvorki með afsökunarbeiðnum né bótagreiðslum og þaðan af síður refsingum. Geta menn þá velt því fyrir sér hvort unnt sé að kalla okkar ríki réttarríki í skilningi þeirra heimspekinga sem um hafa fjallað.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögmaður

Ég horfði nýverið aftur á kvikmyndina Schindler‘s List. Myndin var gerð 1993 af hinum þekkta kvikmyndargerðarmanni Steven Spielberg og byggð á raunverulegum atburðum í síðari heimsstyrjöldinni. 

Þetta er alveg mögnuð kvikmynd. Kannski er þó réttara að nota þetta orð um atburðina sem hún lýsir. Fjallað er um aðgerðir þýska iðnrekandans Oscars Schindlers undir lok styrjaldarinnar þegar honum tókst að bjarga 1100 gyðingum frá þeim örlögum að verða drepnir í gasklefum Þjóðverja. Þessi maður var í stríðsbyrjun félagi í Nasistaflokknum en snerist gegn morðæði nasistanna undir lok styrjaldarinnar þegar hann áttaði sig á framferði þeirra Þá auðnaðist honum að bjarga þessu fólki. Schindler er nú virtur fyrir gjörðir sínar sem einn af merkilegri mannvinum sögunnar.

Vitað er að nasistarnir drápu um 6 milljónir Gyðinga í síðari heimsstyrjöldinni. Þeir litu ekki á fólkið sem menn heldur nánast dýrategund sem þyrfti að útrýma. Notuðu þeir oftast gasklefa sína til að smala fólkinu þar inn og drepa það síðan með banvænu gasi.

Kvikmyndin er talin með bestu og áhrifamestu kvikmyndum sögunnar. Atburðirnir sem hún lýsir eru byggðir á raunverulegum atburðum. Maður verður beinlínis miður sín eftir að hafa horft á þetta. Það er eins og grimmd mannskepnunar eigi sér engin takmörk. Þessir atburðir áttu sér stað fyrir nokkrum áratugum í ríki sem byggt var menntuðu fólki sem var að því leyti ekki svo ólíkt okkur og öðrum núlifandi íbúum Vesturlanda.

Kannski felur þessi kvikmynd í sér lýsingu á því að mannskepnan sé meðal grimmustu skepna jarðarinnar. Við réttar aðstæður virðast miklu fleiri tilbúnir að taka þátt í svona geðveikislegu framferði gegn meðbræðrum sínum en flest okkar gera sér grein fyrir. Þess vegna ættum við að horfa á þessa mynd með reglulegu millibili til að minna okkur á hversu ófullkomin við erum og hvað þarf að varast í heimi mannanna.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögmaður

Þeim sem láta sig stjórnskipan ríkisins varða er flestum kunnugt um meginregluna um skiptingu ríkisvaldsins í þrjá efnisþætti, sem hver um sig hefur sínum aðskildu verkefnum að sinna. Löggjafarvaldið er í höndum Alþingis, framkvæmdavaldið í höndum ríkisstjórnar og dómsvaldið í höndum dómstóla. Ein helstu rökin fyrir þessari skipan felast í því að með þessari skiptingu sé valdið temprað. Einn af þessum valdhöfum geti ekki tekið sér fyrir hendur að fara með vald sem öðrum er falið.

Þrátt fyrir þetta hefur því verið haldið fram að handhöfum dómsvaldsins sé heimilt að taka sér löggjafarvald við meðferð dómsvaldsins. Í 61. gr. stjórnarskrárinnar er kveðið á um valdheimildir dómstóla. Þar segir í skýrum texta ákvæðisins: „Dómendur skulu í embættisverkum sínum fara einungis eftir lögunum“.

Ýmsir lögfræðingar héldu því fram á fyrri tímum að vald dómstóla skyldi fara langt út fyrir þetta. Meðal þeirra voru jafnvel fræðimenn í lögfræði sem kenndu laganemum aðferðafræði. Þannig skrifaði einn þeirra: 

Strax á yngri árum mínum í lögfræðinni áttaði ég mig á því að þetta viðhorf fengi ekki staðist og færi beinlínis gegn valdmörkum dómstólanna, eins og þeim var og ennþá er lýst í stjórnarskránni. Átti ég af þessu tilefni í ritdeilu við kunnan fræðimann í lögfræði, sem lýst er í bók minni „Í krafti sannfæringar“, sjá einkum bls. 126 og áfram.

Það eru margháttuð rök fyrir því að vald dómstólanna sé bundið við að dæma bara eftir lögunum en ekki móta nýjar lagareglur í úrlausnum sínum. Sumar þessara röksemda eru svo sterkar að þær ættu að duga til þess að taka af allan vafa. Meðal fjölmargra dæma um misnotkun á þessu valdi eru svonefnd umboðssvik sem refsað var fyrir eftir „hrunið“ án þess að lagaskilyrði væru til þess. Þarna var um beitingu refsinga að ræða og var sérstaklega af þeirri ástæðu óheimilt að refsa á tilbúnum og ótækum grunni, eins og gert var.

Svo er öllum ljóst að að dómendur sækja ekki umboð til almennings eins og löggjafinn gerir og bera því ekki lýðræðislega ábyrgð á verkum sínum. Af þessu og ýmsum frekari röksemdum, sem m.a. er gerð grein fyrir í skrifum mínum, er fyrrgreind valdskipting ríkisvaldsins ljós. Tel ég að þetta hafi nú dugað til að sannfæra yfirleitt alla lögfræðinga sem og almenna borgara um réttmæti þessara sjónarmiða. Samt sjáum við ennþá dómendur taka sér vald, sem þeir hafa ekki, til að víkja frá lagareglum og beita viðmiðunum sem beinlínis fara gegn settum lögum og þá yfirleitt til að geta komið fram persónulegum sjónarmiðum við úrlausnir sínar. 

Allir Íslendingar, hvort sem þeir eru lögfræðimenntaðir eða ekki, ættu að andæfa þessum sjónarmiðum og láta í sér heyra ef þeir verða varir við að dómstólar fari út fyrir valdheimildir sínar, því að í því felst einfaldlega misbeiting valds þeirra.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögmaður

Mikið er um þessar mundir fjallað hér á landi um „stríðið fyrir botni Miðjarðarhafs“. Menn ættu að reyna leggja niður fyrir sér sína eigin afstöðu til einstakra þátta í þeim atburðum sem þarna hafa orðið að undanförnu og standa nú yfir.

Mín afstaða er nokkurn veginn svona:

Ég er andvígur öllum morðárásum sem þarna eru réttlættar með því að tilgangurinn helgi meðalið.

Þannig fordæmi ég árás Hamas-liða á Ísrael 9. október og einnig „gagnárás“ Ísraelsmanna þar sem saklausum borgurum er slátrað með skelfilegum hætti.

Ég tel að öðrum þjóðum beri siðferðileg skylda til að reyna að stilla til friðar og veita fórnarlömbum þessara manndrápa alla þá hjálp sem unnt er án þess að gera sig að þátttakendum í vopnuðum átökum þarna.

Sumir telja sér trú um að hernaður Ísraelsmanna réttlætist af þeirri „trúarlegu“ (?) afstöðu múhameðstrúarmanna að vanvirða konur og samkynhneigða. Þó að efnislega megi fallast á afstöðu kristinna manna um þetta, getur hún aldrei réttlætt dráp á saklausu fólki á þann veg sem raun ber vitni. Þarna eins og annars staðar í heiminum á að gilda raunverulegt jafnrétti manna.

Ég tel að öllum aðilum þessara morða beri skylda til að láta af stríðsátökum til að „leysa“ ágreiningsefni sín. Eina boðlega leiðin til að leysa úr deilum manna felst í friðsamlegum samningum um það sem skilur deiluaðila að. Morðárásir fela ekki í sér lausnir á ágreiningi manna. Þeir ættu að skilja að slikar aðfarir hafa aldrei leyst ágreining á mannsæmandi hátt. Lykill að friði felst í því að stríðandi aðilar læri að skilja hver annan og afstöðu til lifnaðarhátta sem reynast vera frábrugðnir þeirra eigin, með þeim fyrirvara að mannréttindi séu virt.

Það eru ekki auðveld verkefni sem þessi afstaða byggist á en okkur ber öllum að reyna.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögmaður

Á Íslandi segjumst við búa í lýðræðisríki, sem virðir mannréttindi. Meginreglan um vernd þeirra kemur fram með ýmsum hætti í stjórnskipan okkar og lögum. M.a. skiptum við ríkisvaldinu í þrjá valdþætti, löggjafarvald, framkvæmdarvald og dómsvald.

Til mannréttinda heyrir að ekki megi sakfella borgara fyrir refsiverða háttsemi, nema brot sé sannað lögfullri sönnun, eftir að hinn sakaði hefur fengið að verja sig með því að tala máli sínu og véfengja málatilbúnað ákæranda, m.a. sönnunarfærslu sem hann hefur uppi. Það eru handhafar dómsvaldsins sem einir mega kveða upp úr um sök sakaðra manna og þá að undangenginni lögfullri málsmeðferð.

Nú er auðvitað ekki bannað í opnu upplýsingasamfélagi að flytja fréttir af málum, þar sem grunur kann að leika á að brotið hafi verið gegn refsilögum. Þeir sem þetta gera verða samt að gæta sín. Þeim ber skylda til að virða þær takmarkanir sem við öll búum við og felast í að mega ekki fullyrða um sakir annarra borgara, sem þeir sjálfir segja rangar, án þess að um þær hafi verið fjallað á agaðan hátt fyrir dómi og þá með þeirri niðurstöðu að sök hins sakaða manns teljist sönnuð eftir að hann hefur notið óskerts réttar til að færa fram varnir sínar. Við verðum reglulega vör við að þessar einföldu meginreglur eru brotnar og þar með réttur þeirra sem fyrir sökum eru hafðir. Á síðustu tímum hefur t.d. sökuðum borgurum verið meinað að taka þátt í íþróttakappleikjum ef þeir hafa verið sakaðir um brot, sem þeir segjast ekki hafa framið og ekki hafa verið sönnuð.

Ég hygg að hér séu blaða- og fréttamenn í mestri áhættu um að brjóta af sér. Það freistar þeirra stundum að birta frásagnir af borgurum sem fela í sér dylgjur og jafnvel beinar fullyrðingar um lögbrot þeirra. Þeir slá sjálfa sig þá til riddara fyrir slíkt hátterni; kalla sig „rannsóknarblaðamenn“ og gefa þá í skyn að þeir hafi höndlað sannleikann um afbrot og megi því sakfella þann sem í hlut á, þó að alls ekki hafi verið fjallað um ætlaða sök hans með þeim hætti sem hið siðaða þjóðfélag krefst að gert sé. Almenningur gætir sín oft ekki á þessu. Menn taka þá oft undir svona sakfellingar og hrópa jafnvel húrra fyrir hinum glaðbeitta ákæranda.

Svona „dómar“ eru oftast mjög meiðandi fyrir þá sem fyrir sökum eru hafðir hvort sem þeir hafa brotið af sér eða ekki. Menn ættu að muna að þeir kunna sjálfir að verða fyrir barðinu á svona ásökunum og sakfellingum án þess að hafa fengið að njóta þess réttar sem lög mæla.

Ég aðhyllist þá aðferð við sakfellingar sem réttarríkið beitir. Hvað um þig lesandi góður?

Jón Steinar Gunnlaugsson lögmaður

Róbert Spanó er vel metinn íslenskur lögfræðingur sem m.a. hefur gegnt embætti forseta Mannréttindadómstóls Evrópu. Hann skrifaði sérkennilega grein í Morgunblaðið s.l. fimmtudag 22, febrúar 2024. Þar heldur hann því fram að svonefnd bókun 35 leiði til þess að eldri íslensk lög skuli ganga fyrir yngri lögum ef þau fyrrnefndu eiga rót sína að rekja til EES samningsins og ekki er kveðið skýrt á um það í hinum yngri lögum að þau skuli gilda framar þeim eldri, þegar efnislegt misræmi felist í þessum tvennu lögum. Þetta geti t.d. gerst fyrir mistök Alþingis við setningu hinna yngri laga. Þá geti eldri lögin gengið fyrir hinum yngri. Telur hann þetta leiða af EES samningnum og felist ekki í því skerðing á fullveldi Íslands.

Þetta fær að mínum dómi ekki staðist. Það tilheyrir fullveldi Íslands að löggjafinn (Alþingi) setji lögin. Í því felst auðvitað að yngri lög skuli gilda framar hinum eldri ef þau eru annars efnis.

Mér finnst undarlegt að vel fram gengnir íslenskir lögfræðingar skuli telja þessu háttað á annan veg. Af því myndi leiða afsal fullveldis sem stjórnarskráin leyfir ekki.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögmaður