Þessa dagana hefur mikið verið fjallað á netinu um dóm Landsréttar í máli, þar sem piltur var ákærður fyrir kynferðisbrot á stúlku í samkvæmi, sem þau voru stödd í. Hafði hann verið sýknaður í Héraðsdómi og var sú niðurstaða staðfest af tveimur dómurum í Landsrétti en einn vildi sakfella piltinn. Forsendur þess síðast nefnda fyrir sakfellingunni eru satt að segja með ólíkindum.
Svo stóð á að brotaþoli og ákærði voru ein til frásagnar um atvikin að hinu meinta broti. Lá fyrir af beggja hálfu að kynmök höfðu átt sér stað. Þau gáfu hins vegar mismunandi framburð um atvikin og bar stúlkan að þau hefðu haldið áfram eftir að hún hafi verið orðin þeim afhuga. Pilturinn neitaði þessu og sagðist hafa hætt strax og hann varð þess var að stúlkan vildi hverfa frá.
Engin vitni voru að atvikum og tók dómarinn, sem skilaði sératkvæðinu, sér fyrir hendur að meta trúverðugleika framburðar aðilanna og byggði dóm sinn á því að framburður stúlkunnar hafi verið trúverðugri en piltsins.
Allir sem fást við svona mál vita að mat á trúverðugleika aðila, þegar þeir lýsa atvikum á mismunandi leið, er afar varhugavert til sönnunar á atvikum í málum af þessu tagi. Stafar það auðvitað af því að báðir eru hlutdrægir í lýsingum sínum. Eins og menn vita hvílir sönnunarbyrðin um hina refsiverðu háttsemi á ákæruvaldinu. Vafa ber að meta hinum ákærða í hag. Stafar það af því að dómstólum er óheimilt að sakfella ákærðan mann nema sökin sé vafalaus. Þarf varla að hafa mörg orð um harminn sem hann og aðstandendur hans þurfa að þola sé hann dæmdur að ósekju.
Dómarinn sem skilaði þessu sératkvæði lét þessa meginreglu ekki aftra sér. Hann sagðist meta framburð stúlkunar henni í hag, svo varhugaverð sem slík afgreiðsla er hjá manni sem fer með dómsvald í refsimálum. Og ekki nóg með það. Við lestur á atvikum málsins er ljóst að framburður piltsins var að mun trúverðugri en stúlkunnar. Framburður hans hafði haldist óbreyttur frá upphafi en hennar ekki. Hún bar á mismunandi vegu um ýmis atvik málsins við meðferð þess.
Í sjálfu sér getur ekki nokkur maður fullyrt um atvikin að kynmökunum. Vegna reglunnar um sönnunarbyrðina er dómurunum skylt að sýkna sakborninginn ef sökin sannast ekki. Þessa reglu hljóta allir dómarar að þekkja. Mikla harmleiki hefur leitt af röngum dómum sem kveðnir hafa verið upp án fullnægjandi sönnunarfærslu. Sá dómari sem gerist sekur um slíkt, þó að í sératkvæði sé, ætti að leita sér að öðru starfi. Í reynd er lögbrot hans alvarlega heldur en brotið sem ákært var fyrir í málinu.
Jón Steinar Gunnlaugsson lögfræðingur