júní 2025

Það fór eins og mig grunaði þegar ég vísaði til viðtals Bylgjunnar við Heiðrúnu Lind Marteinsdóttur í morgunþætti í fyrradag, 24. júní. Margir risu upp á afturfætur sína vegna þess arna. Það er eins og margir telji að útgerðin greiði ekkert í ríkissjóð fyrir heimildina til að veiða fisk við Ísland. Það er mikill misskilningur. Heiðrún Lind skýrir stöðuna í þessu og kemur þar fram að útgerðin greiði að jafnaði þriðjung af hagnaði sínum í veiðigjöld, sem er sérstakt endurgjald fyrir aðganginn að miðunum. Í viðtalinu rökstyður hún að sú mikla hækkun sem til stendur að gera á þessum veiðigjöldum muni hafa mjög lamandi áhrif á rekstur fyrirtækja sem stunda fiskveiðar. Nú ættu menn að gera sér grein fyrir því að þessi fyrirtæki borga skatta eftir sömu reglum og önnur fyrirtæki í atvinnurekstri. Veiðigjöldin eru viðbót við skattgreiðslurnar. Og þá er deilt um hvort þau beri að hækka frá því sem nú gildir. Heiðrún Lind gerir í viðtalinu skýra grein fyrir stöðunni. Hún aftekur ekki að hækka megi veiðigjöldin en telur að hækkunin sem stendur fyrir dyrum sé meiri en svo að fyrirtækin ráði við hana a.m.k. til lengri tíma. Menn ættu að hlusta á viðtalið áður en þeir tjá sig um málið á þann glaðbeitta hátt sem margir gera. Hér er hlekkur á viðtalið. Það er eins og margir telji sig sjálft eiga í vændum háar fégreiðslur úr ríkissjoði ef veiðigjöldin verði hækkuð! Ætli það geti ekki talist draumórar?

Jón Steinar Gunnlaugsson lögfræðingur

Í viðskiptablaði Morgunblaðsins í dag 25. júní er að finna grein eftir Ásgeir Ingvarsson undir fyrirsögninni „Stríð, friður og Donald Trump“. Ásgeir skrifar reglulega greinar í Morgunblaðið sem undantekningarlaust eru svo sannarlega þess virði að vera lesnar. Greinin í dag er öfgalaus og vönduð greining á átökunum fyrir botni Miðjarðarhafs núna eftir að klerkastjórnin í Íran varð þátttakandi í þeim. Þessi skrif gefa raunsanna mynd af þessum atburðum og er hressandi að lesa hana í staðinn fyrir hlutdræg og stóryrt skrif, sem svo margir ástunda um þessar mundir, Þeir eru sýnilega drifnir áfram af fréttaflutningi RÚV sem er allur á aðra hliðina. Takk fyrir Ásgeir.

Svo var líka í morgun flutt í Bítinu á Bylgjunni viðtal við Heiðrúnu Lind Marteinsdóttur, sem starfar hjá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi. Hún talaði um skattlagninguna á fiskveiðarnar, sem nú er á döfinni. Hún fór á öfgalausan og málefnalegan hátt yfir þessar fyrirætlanir og sýndi fram á alvarlega skaðsemi þeirra. Ég hef ekki heyrt nokkurn annan tala um þetta umdeilda mál af meira viti og á vandaðri hátt. Menn ættu að „sækja sér“ þetta viðtal og hlusta án þeirra fordóma sem svo margir temja sér um málið. Takk fyrir Heiðrún.

Áhugamenn um stjórnmál ættu að leggja sig eftir vönduðu efni um þessi viðkvæmu mál, en taka niður skyggðu gleraugun sín á meðan.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögfræðingur

Hryðjuverkasamtök, sem hafa lýst yfir því að þau stefni að útrýmingu þjóðar þinnar, gera morðárás á heimaland þitt. Þau drepa saklausa borgara þar og handtaka fjölda annarra, sem þeir flytja með sér úr landi og halda föngnum við illa meðferð. Þeir vita að stjórnvöld í heimalandi þínu munu bregðast hart við. Þeir telja þjóð þína ekki eiga sér tilverurétt og segjast vilja útrýma henni. Heima fyrir fela þeir sig meðal saklausra borgara í því skyni að þeir verði fyrst drepnir í þegar þjóð þín hefur aðgerðir til að hefna fyrir morðárás þeirra og bjarga föngunum. Þeir vita líka að almenningur í öðrum löndum muni fordæma drápin á fólkinu, sem þeir nota sem hlífðarskjöld. Þeir vita hversu skelfilegt það er fyrir allt friðelskandi fólk að fá daglegar fréttir af saklausu fólki, þ.m.t börnum, sem verða fórnarlömb í þessum átökum. Þeir vita líka að borgarar í öðrum löndum munu fordæma þessi viðbrögð þjóðar þinnar. Auðvitað. Við viljum ekki drepa þá sem saklausir eru. Samt ættu borgarar annarra ríkja að velta fyrir sér hvor aðilinn beri meiri ábyrgð á hörmungum þessa fólks sem „verður á milli“, þeir sem ráðast á það eða hinir sem stofnuðu til átakanna og notuðu svo fólkið til hlífðar fyrir sjálfa sig. Þeir vissu að það myndi falla vegna þess að þjóð þín myndi vilja ná til þeirra sem hófu morðin.

Mikið er það göfugt þegar umheimurinn fordæmir árásir þjóðar okkar og skelfilegar afleiðingar þeirra en víkja aldrei að morðárás hinna sem öllu komu af stað. Við erum svo göfug og erum jafnvel fús til að halda á Austurvöll til að fordæma þá sem brugðust við árás hinna.

Ég tek fram að ég styð ekki þau varnarviðbrögð sem hafa kostað saklaust fólk lífið. Það er hins vegar illa þolandi að hlusta sífellt á einhliða málflutning þeirra sem styðja Hamas hryðjuverkasamtökin.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögfræðingur

Öllum núlifandi mönnum er kunnugt um ótrúleg illvirki, sem menn hafa framið gegnum tíðina. Þar rísa kannski hæst glæpir sem Nasistar í Þýskalandi drýgðu, þegar þeir frömdu fjöldamorð á Gyðingum í síðari heimsstyrjöldinni. Var þá milljónum Gyðinga smalað eins og búpeningi inn í gasklefa og þeir drepnir án þess að hafa annað til saka unnið en að tilheyra kynstofni gyðinga. Kannski er mannskepnan grimmasta dýrategund jarðarinnar, því hún fremur oft illvirki sín í þeim eina tilgangi að slátra fórnarlömbunum.

En stundum verður málum hins vegar svo háttað að verstu illvirkin ala af sér stærstu hetjudáðirnar. Nicolas Winton var breskur maður sem fæddur var á árinu 1909. Á fyrstu árum síðri heimstyrjaldarinnar tók hann sér fyrir hendur að bjarga gyðingabörnum sem bjuggu í Tékkóslóvakíu frá drápsvél Þjóðverja áður en þeir réðust þar inn og slátruðu Gyðingum sem þar bjuggu, jafnt fullorðnum sem börnum. Þessi maður kom 669 tékkneskum börnum til Bretlands og kom þeim þar fyrir í fóstri hjá breskum fjölskyldum. Liggur ljóst fyrir að með þessum hætti bjargaði hann lífi þessara barna.

Þessi einstaki maður lét ekki hátt um verk sín. Varð almenningi ekki kunnugt um verk hans fyrr en á 9. áratug 20. aldarinnar. Þá kom í ljós að þúsundir manna áttu honum líf að launa, bæði þeir sem hann hafði bjargað og svo einnig afkomendur þeirra. Hlaut hann þá verðuga viðurkenningu fyrir hetjudáðir sínar.

Lífshlaup Nicolas Winton ætti að vera okkur ævarandi áminning um að láta okkur varða misgjörðir, sem einatt eru framdar á mannfólkinu kringum okkur. Í þeim efnum getur framtak einstaklinga skipt máli og jafnvel orðið þeim til bjargar sem órétti eru beittir. Við ættum því ekki að leiða alltaf hjá okkur lögbrot og aðrar misgjörðir á réttindum annarra, eins og svo margir gera. Lífsferill Nicolas Winton ætti að vera okkur hvatning til góðra verka gagnvart öðru fólki í stað þess að þegja þunnu hljóði, þegar við verðum vör við misgjörðir gagnvart því, þó að þær jafnist sem betur fer ekki á við misgjörðir Þjóðverja í stríðinu.

Nicolas Winton náði háum aldri og varð 106 ára. Hann féll frá á árinu 2009.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögfræðingur

Nú er deilt á Alþingi um lögleiðingu á bókun 35, sem felur í sér breytingu á lögum nr. 2/1993 um Evrópska efnahagssvæðið. Texti frumvarpsins um lögleiðinguna hljóðar svo:

„Ef skýrt og óskilyrt lagaákvæði sem réttilega innleiðir skuldbindingu samkvæmt EES-samningnum er ósamrýmanlegt öðru almennu lagaákvæði skal hið fyrrnefnda ganga framar, nema Alþingi hafi mælt fyrir um annað. Sama á við um skuldbindingar sem eru innleiddar með stjórnvaldsfyrirmælum ef þau eru ósamrýmanleg öðrum stjórnvaldsfyrirmælum.“

Í þessu felast fyrirmæli um að eldri reglur skv. EES-samningnum skuli ganga fyrir yngri lögum sem Alþingi setur ef ekki er efnislegt samræmi á milli. Þetta felur það í sér að löggjafarvald Alþingis er takmarkað, því að ný sett lög á Alþingi víkja auðvitað ævinlega til hliðar eða fella niður eldri lagareglur ef efnislegt ósamræmi er til staðar. Í reynd er því lagasetningarvald Alþingis takmarkað að þessu leyti án þess að stjórnarskráin heimili slíkt.

Ekki verður annað séð en að sú skipan sem felst í þessu frumvarpi standist ekki nema stjórnarskránni sé fyrst breytt og í hana sett ákvæði sem heimilar þetta. Alþingismönnum er skylt að haga störfum sínum að lagasetningu samkvæmt þeim heimildum sem stjórnarskráin veitir. Þess vegna hefur Alþingi ekki stjórnskipulega heimild til að lögfesta þetta frumvarp.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögfræðingur

Morgunblaðið birtir í dag, 6. júní, grein eftir Árna Má Jensson, undir heitinu „Þróun íslams síðustu 1.400 ár“. Þar er að finna lýsingu á sífellt vaxandi áhrifum flóttafólks frá löndum íslams til vesturlanda. Segir hann þetta vera einu heildina „óháð kynþætti og landfræðilegum uppruna, sem sest að í nýjum heimkynnum með fullmótað þjóðskipulag í farteskinu, sem það trúir að hafið sé yfir landslög, menningu og trúarbrögð gestgjafalandsins“. Í grein sinni lýsir höfundur sívaxandi áhrifum þessa fólks í þeim löndum sem það flyst til. Áhrifin eru mótuð af framandi trúarbrögðum þess á skipulag og lýðræðislega skipan mála í hinum vestrænu ríkjum. Lýsing Árna Más er ógnvænleg því þessu fólki fer ört fjölgandi á vesturlöndum og mun áður en yfir lýkur ná að breyta þjóðfélögum okkar í þá átt sem ekki er unnt að sætta sig við.

Þá er hægt að finna á netinu 17 mínútna ræðu sem 29 ára gömul hollensk stúlka, Eva Vlaardinggerbroek, flutti á ráðstefnu á vegum samtakanna CPAC (the Conservative Polical Action Conference) í Ungverjalandi fyrr á þessu ári. Allir vesturlandabúar ættu að hlusta á þessa ræðu. Þar ræðir hún tæpitungulaust um ógnvænlega hættu sem vesturlandabúum stafi af íslam og vaxandi fjölda þeirra sem þangað flytjast og aðhyllast þessi öfgafullu trúarbrögð, Hafi þeir sívaxandi áhrif á vesturlöndum, sem miði að því að uppræta grunngildi lýðræðislegra þjóðfélaga, en koma í staðinn á þjóðskipulagi sem ekkert okkar vill una.

Það er kominn tími til að íslensk stjórnvöld setji lagareglur sem útiloki þetta öfgafulla fólk frá því að flytjast búferlum hingað til lands. Okkur ber engin skylda til að taka við því og ber að bregðast við, áður en það verður um seinan..

Jón Steinar Gunnlaugsson lögfræðingur

Flestir Íslendingar kannast við alkunnar skýringar á hugtökunum forræðis- eða forsjárhyggju. Þessi hugtök eru notuð um þá háttsemi yfirvalda að taka fram fyrir hendurnar á almennum borgurum og setja á einn eða annan hátt skorður við frjálsum athöfnum þeirra. Meginhugsunin í forræðishyggju er sú að almennir borgarar séu almennt ekki færir um að hugsa skynsamlega eða rökrétt um eigin hagsmuni. Þess vegna þurfi að stjórna og stýra athöfnum þeirra með valdboði til að tryggja að þeir fari sér ekki að voða eða geri ekki eitthvað sem yfirvöldin telja að yrði þeim eða öðrum samborgurum til skaða.

Hugtakið forræðishyggja er þannig gjarnan notað um stjórnmálastefnur sem vilja hafa ríkisvaldið sterkt, lagaboð mörg og athafnafrelsi einstaklinga takmarkað meðan ríkisvaldið tekur ákvarðanir fyrir fólkið og stendur í framkvæmdum þess. Þessu fylgir ávallt mikil skattheimta því handhafar ríkisvaldsins þurfa peninga til að geta haft ráðin af fólkinu. Hugtakið er notað um ýmsar stjórnmálastefnur bæði til hægri (t.d. íhaldsstefnu, eins og sumir vilja meina), fyrir miðju (kristilega demókrata) og til vinstri (sósíalisma, nasisma og fasisma). Lengst gengur þetta í ríkjum sem vilja ráða mannlegri breytni. Jafnaðarmannaflokkar, t.d. á Norðurlöndum, segjast vilja beita forræðishyggju vegna þess að að þeir vilja tryggja með valdboði að allir fái sem jafnastan hluta af gæðum samfélagsins. Þessi viðleitni gengur lengst í ríkjum sem við kennum við alræðishyggju (t.d. ríki kommúnismans). Þá er hugtakið einnig notað utan stjórnmálanna í þeim almenna skilningi að einstaklingur sem aðhyllist forræðishyggju leitist við að hugsa fyrir annað fólk, enda á þeirri skoðun að fólk sé almennt ekki fært um það.

Við segjum flest á tyllidögum að við viljum aðhyllast frelsi einstaklinga til að ráða sér sjálfir og taka þannig ábyrgð á sjálfum sér. Slík skipan sé best til þess fallin að hvetja menn til frumkvæðis í eigin málum og stuðla þannig að lífshamingju þeirra. Á þessum grundvelli ættum við af fremsta megni að forðast forræðishyggju þeirra sem við höfum valið til að fara með ríkisvald. Hún er að minum dómi allt of ráðandi í landi okkar.

Jón Steinar Gunnlaugsson lögfræðingur